Wat is een goede multivitamine?

27 september 2013

Wat is een goede multivitamine? Deze vraag krijg ik regelmatig te horen in mijn praktijk. Een zeer begrijpelijke vraag omdat multivitamines (vaak afgekort tot multi) overal te koop zijn; supermarkt, benzinepomp, drogisterij.

Zeker nu het weer slechter wordt en de winter nadert gaan veel mensen over tot het slikken van multivitamines om zo ziekvrij mogelijk de winter door te komen. Ik ben van mening dat een multivitamine standaard deel moet uitmaken van wat wij eten. Maar daar ga ik het nu niet over hebben. Waar ik het wel over wil hebben is dat een goede multivitamine een kwaliteitsproduct moet zijn. Maar waar moet je opletten zodat je de kwaliteitskenmerken van een goede multi herkent en je de juiste keuze kan maken als je voor het schap vol potjes staat? Het antwoord is heel eenvoudig lees en weet hoe je de informatie op het etiket van het potje-pakje moet interpreteren.

Hoewel de veelgebruikte benaming ‘multivitamine’ anders suggereert, zitten er in een kwalitatief goede multivitamine ook essentiële mineralen, eventueel aangevuld met plantenextracten en andere stoffen. Dit blog is een verdieping op mijn blog van september 2012 “ Multivitaminen en Mineralen” en gaat over het lezen en interpreteren van het etiket zodat je weet dat je een kwaliteitsproduct koopt. Ik zal niet zeggen welke multi slecht is. Ik zal wel afsluiten met welke multi ik gebruik omdat ik weet en ervaar dat het een kwaliteitsproduct is. Belangrijk is om te realiseren dat een goedkope multi je gezondheid in veel gevallen geen dienst bewijst.

Multivitamine – Natuurlijk of synthetisch?

De oorsprong van vitaminen is van belang voor vitaminen waarbij de natuurlijke en synthetische vorm van elkaar verschillen. Slechts één van deze vormen ‘past’ in de biochemie van dat vitamine, de andere vormen hebben geen vitamine-effect en kunnen zelfs verantwoordelijk zijn voor ongewenste bijwerkingen. Vitamine E is een voorbeeld van een vitamine waarbij het belangrijk is om de natuurlijke vorm te gebruiken. Bij veel andere vitaminen, zoals de diverse B-vitaminen, speelt dit probleem niet omdat daar de natuurlijke en synthetische vormen volledig identiek zijn.

Vitamine A

In voedingssupplementen wordt vitamine A meestal verwerkt als retinolpalmitaat. Deze vorm van vitamine A is echter tamelijk onstabiel en vervalt snel, waardoor het beter is om voor het duurdere bètacaroteen (provitamine-A) als vitamine A bron te kiezen. Deze vorm heeft bovendien het voordeel dat deze naar behoefte in vitamine A wordt omgezet en er dus geen teveel kan optreden.

Bètacaroteen en andere carotenoïden

Bètacaroteen kan chemisch gemaakt (gesynthetiseerd) worden of uit een natuurlijke bron afkomstig zijn. In de natuur komen carotenoïden nooit geïsoleerd voor, maar altijd in een complex. Een goede multivitamine bevat dan ook naast bètacaroteen van natuurlijke oorsprong een mix van andere carotenoïden (zoals alfacaroteen, zeaxanthine, cryptoxanthine, luteïne, lycopeen). De natuurlijke bron van deze carotenoïden is vaak goudsbloem of algen.

B-vitaminen

Vanwege het enorme belang van (een veelvoorkomend tekort aan) B-vitaminen behoren ze allemaal in significante hoeveelheden in een multi aanwezig te zijn. Het gaat daarbij met name om vitamine B1 (thiamine), B2 (riboflavine), B3 (niacine/nicotinamide), B5 (pantothenaat), B6 (pyridoxine), B12 (cobalamine) evenals foliumzuur (voorheen vitamine B11) en biotine (voorheen vitamine B7). Er bestaan ook stoffen die sterk verwant zijn aan de B-vitaminen zoals PABA (para-aminoben-zoëzuur), inositol en choline. Het is van belang dat ook deze stoffen in een multipreparaat aanwezig zijn, daar ze in natuurlijke voedingsbronnen altijd gecombineerd voorkomen.

Vitamine C

Vitamine C is in multipreparaten meestal aanwezig als ascorbinezuur. In het lichaam is vitamine C werkzaam als L-ascorbaat en L-dehydroascorbaat. In voedingssupplementen zijn deze ascorbaten vaak terug te vinden als mineraalascorbaat (bijvoorbeeld kalium, magnesium of zinkascorbaat). Het voordeel van deze vorm is dat de vitamine C niet meer zuur is (ontzuurd)en daarmee vriendelijk voor de maagwand en het tandglazuur is. Dit laatste is met name belangrijk bij kindermulti’s, die vaak gekauwd worden. Bovendien wordt vitamine C in de ascorbaatvorm beter opgenomen in de cel. Als er alleen ‘vitamine C’ op het etiket staat dan is de kans zeer groot dat ascorbinezuur als ingrediënt is gebruikt, en niet een ascorbaatvorm. Verder wordt vitamine C beter opgenomen en is effectiever als het gecombineerd wordt met bioflavonoïden. Want alle vitamine-C-rijke bronnen (fruit) zijn namelijk ook rijk aan bioflavonoïden.

Vitamine D

Vitamine D komt in twee vormen voor, vitamine D2 en vitamine D3. Vanwege een sterkere bindingsaffiniteit met de vitamine-D-receptor is vitamine D3 tenminste drie en waarschijnlijk tien maal sterker dan vitamine D2. Vitamine D3 heeft voor de mens dan ook de voorkeur in geval van suppletie. Hoewel vitamine D2 nog veelvuldig in multivitaminen gebruikt wordt, wordt het tegenwoordig door deskundigen niet meer als gelijkwaardig beschouwd aan vitamine D3.

Mineralen

De hoeveelheden mineralen in de voeding zijn een weerspiegeling van de hoeveelheden mineralen in de bodem. Een multi behoort aangepast te zijn aan de mineralensamenstelling en algemene voedingsinname van een specifiek land. In de Verenigde Staten bijvoorbeeld, bevat de bodem veel meer selenium dan in Nederland waardoor er minder selenium in een Amerikaanse multi aanwezig is. Veel in Nederland verkrijgbare multi’s worden geïmporteerd uit de Verenigde Staten en zijn qua mineralensamenstelling dus niet afgestemd op de Nederlandse situatie.

Verder is het van groot belang dat een multi het volledige spectrum van essentiële mineralen biedt. Dit is vaak niet het geval bij de goedkopere multipreparaten, die missen vaak één of meer van de volgende nutriënten: selenium, chroom, borium, molybdeen, jodium, mangaan en koper. Het is daarentegen niet wenselijk fosfor, fluor en natrium (zout) te verwerken in een multi. Hoewel het essentiële mineralen zijn, komen deze stoffen al voldoende voor in de voeding.

Daarnaast is het belangrijk dat een multipreparaat ook minder bekende essentiële mineralen bevat zoals zwavel (in de vorm van MSM (Methyl Sulfonyl Methaan)) en silicium (bijvoorbeeld in de vorm van een bamboe-extract).

De meeste mineralen werken met elkaar samen (synergie). Enkele mineralen hebben echter een antagonistische reactie met elkaar, zoals koper en zink. Dit wil zeggen dat als je gedurende lange tijd een (hoge dosis) zink slikt er een tekort aan koper kan ontstaan. Het is daarom van belang dat mineralen in een bepaalde onderlinge verhouding aanwezig zijn zodat er ook op lange termijn geen problemen ontstaan. Voor de mineralen ijzer, zink, koper en mangaan is de optimale onderlinge verhouding 7:7:1:1.

Mineralenbinding en opname

De chemische vorm van het mineraal, de verbinding waarin het mineraal is gebonden, is sterk bepalend voor de mate waarin een mineraal vanuit het maagdarmkanaal in het lichaam wordt opgenomen. Anorganisch gebonden mineralen, zoals mineraaloxides, -fosfaten, -chlorides en -hydroxides worden slecht opgenomen. Organisch gebonden mineralen, zoals mineraalcitraten, -orotaten, -fumaraten, -gluconaten en -aminozuurchelaten daarentegen worden in het algemeen goed opgenomen, al zijn er onderling wel verschillen qua opname. Het is wettelijk niet verplicht de vorm van het mineraal te vermelden. Bij diverse multi’s staat deze dan ook niet vermeld. Het etiket vermeldt dan bijvoorbeeld ‘magnesium 30 mg’. Er wordt zo verbloemd dat een slechter opneembare anorganische mineraalverbinding (zoals magnesiumoxide) is gebruikt. Een correcte manier van declareren is om achter het mineraal de verbinding te vermelden, bijvoorbeeld ijzer (als -fumaraat) of zink (als -citraat). Tevens behoort op het etiket de elementaire hoeveelheid van een vitamine of mineraal vermeld te worden en niet alleen de hoeveelheid grondstof.

Andere belangrijke stoffen in een multi

Naast essentiële vitaminen en mineralen en de voor deze vitaminen belangrijke synergisten, zoals bioflavonoïden, kunnen nog tal van andere stoffen en plantenextracten worden verwerkt in multi’s. Een aantal voorbeelden:

DMAE: Dimethylaminoethanol (DMAE) is een stof verwant aan choline en een voorloper van de neurotransmitter acetylcholine. Sardines en ansjovis zijn rijke natuurlijke bronnen van DMAE.
Betaïne HCl: Betaïne HCl zorgt voor een betere opname van voedingsstoffen, zoals vitamine B12.
Aminozuren: Zoals bijvoorbeeld N-Acetyl-L-Cysteïne (NAC).

Het etiket als maatstaf voor de kwaliteit

De manier waarop de ingrediënten gedeclareerd worden, is in het algemeen een goede maatstaf voor de kwaliteit van het product. Vermelding van de chemische vorm van vitaminen is erg belangrijk. Hetzelfde geldt voor mineralen. Mede door de complexe samenstelling van multipreparaten is het echter soms dringen op het etiket. Met name bij een kleine verpakking is het gezien het beperkte oppervlak van het etiket soms onmogelijk om alle ingrediënten inclusief verbinding leesbaar op het etiket te vermelden. In dergelijke gevallen is het raadzaam om de productinformatie van dat product in een vademecum of op de website na te lezen.

Hulpstoffen en additieven

Om een tablet te persen of een capsule te vullen wordt er gebruik gemaakt van hulpstoffen. Dit is nodig om de stromings- eigenschappen van de grondstof te verbeteren en om de grondstoffen te binden zodat er een tablet geperst kan worden. Een goed multipreparaat bevat zo min mogelijk hulpstoffen en vergt daardoor een zorgvuldig productieproces. Goedkope multipreparaten bevatten daarentegen veel meer en regelmatig ongewenste hulpstoffen zoals talk, lactose, titaniumdioxide en ijzeroxide. Ook suiker (sacharose), zetmeel en synthetische conserveermiddelen horen niet thuis in een goede multi. Daarnaast kan je er op letten of de multi vrij is van genetisch gemodificeerde stoffen.

Allergenen

Het is belangrijk dat een multipreparaat vrij is van de veel voorkomende allergenen zoals maïs, soja, gist, gluten, lactose, sommige conserveermiddelen en sommige synthetische kleur-,geur- en smaakstoffen. Het is niet altijd bekend of er sprake is van een allergie of overgevoeligheid en zo kan iedereen gebruikmaken van het multipreparaat, zonder zich zorgen te hoeven maken over een mogelijke overgevoeligheidsreactie.

Vegetariërs en veganisten

Voor veganisten en sommige vegetariërs is het van belang dat een multi vrij is van gelatine en andere dierlijke substanties. Soms bevat een bepaalde grondstof in de multi dierlijke substanties. Het is dan van belang dat het etiket helder is over de aan- of afwezigheid van dierlijke substanties. Vegetarische capsules worden gemaakt van cellulose, het belangrijkste celwandmateriaal van groene planten, in plaats van gelatine. Ze bieden zekerheid omtrent BSE, hoewel tegenwoordig ook veel gelatine¬capsules gegarandeerd BSE-vrij zijn.

Vervuilingen (contaminanten)

Alle grondstoffen moeten van hoge kwaliteit zijn en aan strenge normen voldoen, zeker voor wat betreft vervuiling met zware metalen, pesticiden, herbiciden, fungiciden, PCB’s en dioxines. Tegenwoordig worden soms te hoge concentraties polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK’s) in grondstoffen aangetroffen, met name bij sommige plantenextracten. Een goede producent van voedingssupplementen zorgt dat al haar grondstoffen worden getest op de aanwezigheid van deze contaminanten.

Opname

Veel stoffen worden in het eerste deel van de dunne darm, het duodenum, opgenomen. Als een tablet niet snel goed uit elkaar valt worden de werkzame stoffen niet of nauwelijks opgenomen. De producent behoort daarom iedere charge tabletten standaard te testen op uiteenvaltijd.

Multipreparaten worden naast in capsules ook in poeder- of vloeibare vorm aangeboden. Dit kan handig zijn voor mensen die slikproblemen hebben. Een nadeel is dat de smaak vaak niet lekker is, onder andere vanwege de aanwezige B-vitaminen. Daarbij is de kans op oxidatie bij een poeder groter waardoor de werkzaamheid sneller afneemt. Ook kan een poeder minder precies worden gedoseerd. Het openen van een capsule ondervangt het oxidatieprobleem en heeft tevens het voordeel van een preciezere dosering.

Voor een optimale opname wordt een multipreparaat ingenomen tijdens een maaltijd. Dit is de meest natuurlijke manier, de multi valt uit elkaar en wordt opgenomen in de spijsbrij. Op die manier worden ook de vetoplosbare vitaminen optimaal opgenomen.

Samengevat: Waar moet je op letten?

Vitamine E: alleen in de natuurlijke vorm gebruiken en niet in de synthetische vorm.
Vitamine A: kies voor bètacaroteen (provitamine-A) als vitamine A bron
Vitamine B: alle soorten vit B dienen significant in een multi te zitten
Vitamine C: let op dat het om de ascorbaatvorm gaat en dat er bioflavonoïden inzitten
Vitamine D: let op dat het om de D3 variant gaat
Mineralen: het volledige spectrum van essentiële mineralen en liever geen fosfor, fluor en natrium (zout)
Mineralen: let op organisch gebonden mineralen, zoals mineraalcitraten, -orotaten, -fumaraten, -gluconaten en -aminozuurchelaten
Hulpstoffen: let er op dat er geen ongewenste hulpstoffen zoals talk, lactose, titaniumdioxide en ijzeroxide maar ook suiker (sacharose), zetmeel en synthetische conserveermiddelen genetisch gemodificeerde stoffen zijn gebruikt.
Allergenen: let er op dat er geen maïs, soja, gist, gluten, lactose, conserveermiddelen en sommige synthetische kleur-,geur- en smaakstoffen inzit.

Conclusie

Door alle bovengenoemde aspecten ligt de prijs van een goede kwaliteit multi gemiddeld hoger dan een standaard consumentenmulti. Dit geldt zeker als er ook nog fytotherapeutica (planten- en kruidenextracten) toegevoegd zijn aan de multi. In veel gevallen geldt goedkoop is duurkoop. Er zijn veel goedkope multi’s op de markt, die absoluut niet voldoen aan belangrijke essentiële kwaliteitskenmerken van een multipreparaat.

SanaLifestyle en Bonusan

In mijn praktijk werk ik met de producten van Bonusan. Een Nederlands familiebedrijf dat al haar producten in eigen huis produceert volgens moderne, hygiënische productiemethoden. Verder hebben zij van grondstof tot eindproduct controle over alle stappen in het productieproces. Klik HIER voor een blik achter de schermen bij Bonusam

Multivital Forte

Ben je op zoek naar een uitstekend multivitaminepreparaat dan kan ik je Multivital Forte van Bonusan van harte aanbevelen. Verkrijgbaar per 60 of 200 capsules. Hun product voldoet aan alle hierboven genoemd informatie. Klik HIER om de (uitgebreide) productinformatie te lezen.

Prijs van een potje met 60 capsules bedraagt € 24,00 incl. btw en excl. bezorgkosten.

Prijs van een potje met 200 capsules bedraagt € 69,50 incl. btw en excl. bezorgkosten.

Deze multivitamine is bij SanaLifestyle te bestellen. Je kan hiervoor een mail sturen naar monique@sanalifestyle en in de mail vermelden wat je wilt bestellen. We nemen dan binnen 24 uur contact met je op.